13 jun De eeuwenoude faam van La Rioja onder de loep

La Rioja is een autonome regio in Spanje die bij ons vooral bekendstaat om zijn prachtige wijnen. In een gebied met een lengte van circa 120 kilometer en breedte van gemiddeld 42 kilometer produceren de bodega’s een van de bekendste wijnsoorten ter wereld. Een samenloop van omstandigheden maakt de streek al eeuwenlang een parel op wijngebied. Denk aan de natuurlijke bescherming tegen de zeewind door het Cantabrisch Gebergte, de druifluis die in de negentiende eeuw in Frankrijk toesloeg en uiteraard de fantastische kwaliteit van de wijnen. We nemen La Rioja onder de loep. 

Een blik op de Spaanse streek La Rioja blijft je bij. Zeker wie het bewondert vanaf het uitkijkpunt El Balcón de La Rioja in het noorden is verzekerd van een levenslange herinnering. Hoe dieper je het land inkijkt, hoe meer reliëf je ziet. Vooraan is de grond vlak, wat verder van je af wordt het ietwat onstuimiger met hoogteverschillen. En helemaal aan de horizon tekenen de contouren van het Iberisch Randgebergte zich af. Diverse beigekleurige wegen slingeren het dal van de rivier de Ebro in, dat zelf alle groentinten op de kleurenwaaier bevat. Huizen en bedrijven zijn aanwezig, maar wijnranken nemen duidelijk het grootste deel van het gebied in. Het geheel wordt overkoepeld door vaak een helblauwe lucht met soms enkele vlokken wolken. Welkom in La Rioja.

Van Río Oja naar Rioja

In het noorden van Spanje, verscholen tussen Baskenland, Navarra, Aragón en Castilië en León, ligt La Rioja. De riojastreek is onderverdeeld in drie regio’s: het westelijk gelegen Rioja Alta, het oostelijke Rioja Baja en Rioja Alavesa dat in het noorden een klein deel van de streek beslaat. Typerend voor La Rioja zijn de twee rivieren: de Ebro en Río Oja, waarnaar de streek vernoemd is. En de stevige wijnen natuurlijk!

Rioja Alavesa, belangrijke, vreemde eend in de bijt

De streek Rioja Alavesa is officieel Baskisch, maar als het op wijnbouw aankomt, onmisbaar voor La Rioja. Rioja Alavesa is een comarca, een regio die volgens de Spaanse onderverdeling tussen de provincie en gemeente in zit. In het zuiden van Rioja Alavesa maken de wijnboeren dankbaar gebruik van de grond langs de rivier de Ebro. In totaal beslaan de druiven ongeveer 13.000 hectare, waarvan negentig procent blauwe druiven zijn voor de productie van rode rioja. Ongeveer twintig procent van de totale riojawijn komt uit deze comarca. De Denominación de Origen-regulering, de wettelijk beschermde herkomstbenaming voor bepaalde Spaanse wijnbouwregio’s, bepaalt dat de wijn die de boeren uit Rioja Alavesa maken, als rioja mag worden verkocht.

Uitstekende wijnbodem

Het Cantabrisch Gebergte vormt een natuurlijke bescherming voor de wijngaarden in het dal van de Ebro. De koele en vochtige zeewind van de noordkust laat de druiven daardoor gerust. Bovendien is de relatief arme kalk- en kleibodem op deze hellingen uiterst geschikt voor wijnbouw; meer nog dan de bodem dieper het dal in. U weet misschien dat de beste wijnen uit La Rioja gemaakt worden van de druiven van deze ranken. Nog specifieker wordt het plaatsje Elciego genoemd als geboorteplaats van de beste riojawijnen. Die faam wierp ook andere vruchten af dan enkel druiven. In opdracht van een plaatselijke en zeer succesvolle wijnhandelaar ontwierp architect Frank Gehry het hotel Marques De Riscal. Een beroemd, bizar en bejubeld ontwerp met enorme golvende stroken metaal die rond het hotel gedrapeerd lijken te zijn.

Duizenden jaren

Wijnbouw werd al eeuwen geleden verankerd in La Rioja. Ruim voordat de jaartelling startte, introduceerden kolonisten uit Fenicië, grofweg het huidige Libanon en Syrië, de wijnbouw in de Spaanse regio. Toen misschien wel de bekendste wijndrinkers uit de geschiedenis, de Romeinen, voet zetten op de grond van Rioja werd de wijnconsumptie – en dus ook de productie – sterk gestimuleerd. De druifluis die rond 1870 sterke schade toebracht in Frankrijk, dwong wijnhandelaren andere gronden te verkennen. Zij kwamen uit in La Rioja en creëerden daarmee de laatste voorwaarde voor de hedendaagse faam van de wijnen.

Riojawijnen in de problemen

Tegenwoordig wordt een kwart van de riojawijnen geëxporteerd. Opvallend detail: het Verenigd Koninkrijk neemt hiervan het grootste aandeel af. De export wordt steeds belangrijker omdat de Spaanse consumptie onder druk staat; Spaanse jongeren kiezen liever bier of frisdrank. Daarnaast is de rioja een traditionele wijn. Trends zijn niet besteed aan de authentieke bodega’s die hun tradities op handen dragen. Maar wel aan de consument. En ook op de internationale markt bokst Spanje op tegen concurrenten als Argentinië, Australië en Duitsland. Toch neemt dit alles niet weg dat La Rioja al drie jaar lang (op een kleine dip na in 2014) een stijging in de exportcijfers mag optekenen. Persoonlijk hadden wij niet anders verwacht. Waar vakmanschap is nu eenmaal niet trendgevoelig. Dat bewijzen de wijnen van La Rioja al eeuwenlang.

• Oppervlakte 5045 km²
• Inwoners in 2011 322.027 (64 per km²)
• Hoofdstad Logroño
• President José Ignacio Ceniceros González (Partido Popular, afgekort PP, volkspartij, christendemocratisch-conservatief)
• Religie Rooms-Katholiek
• Bekend om O.a. wijnfeest La Batalla de Vino de Haro, met wijndrinkwedstrijden en waarbij iedereen van top tot teen gedrenkt wordt in rode wijn